Hoofd Opvang & Rehabilitatie
Exotische designerdieren en TikTok-trends die toch niet zo schattig bleken: de Huis- en Hobbydierenlijst, sinds vorig jaar van kracht, bepaalt welke dieren geschikt zijn als huisdier en voorkomt veel (dieren)leed. Dat dreigt een rechtszaak morgen teniet te doen.
Van whitening tandpasta en wasmiddel tot waterketel – van alles wat je in huis kunt halen wordt de veiligheid en geschiktheid vastgesteld. Maar voor huisdieren was dat tot vorig jaar nog nooit gedaan. Sinds 1 juli is de Huis- en Hobbydierenlijst – ook wel bekend als de positieflijst – van kracht. En die maakt het glashelder welke zoogdieren geschikt en toegestaan zijn om als huisdier te houden.
Dat heeft een groot probleem opgelost: er mogen nu geen nieuwe exotische zoogdieren meer worden gefokt of weggehaald uit het wild, die kunnen lijden onder een bestaan als huisdier in Nederland. Dat voorkomt ongekend veel dierenleed. Dieren die niet geboren worden, hebben in de toekomst immers ook geen opvang nodig als het mis gaat. Voor mijn werk bij Stichting AAP betekent deze regelgeving dat we eindelijk kunnen dweilen met de kraan dicht.
Hotspot voor dierenhandel
Toch dient er donderdag een rechtszaak tegen deze oplossing, waar zo lang en hard voor is gestreden door dierenbeschermers. Als de bezwaren van de tegenstanders gegrond worden verklaard, bestaat het risico dat talloze dieren weer vogelvrij worden verklaard. Een zwarter scenario is voor mij niet denkbaar: de kraan met dierenleed gaat dan weer vol open.
Nederland is in de EU een grote hotspot voor internationale dierenhandel, dus iedereen zou dan weer allerlei designerdieren als statussymbool kunnen kopen. Trending exotische dieren op TikTok en Instagram zouden dan ook in Nederland weer volop verhandeld worden en iedereen zou impulsief vrijwel ieder dier in huis kunnen halen – alleen gevaarlijke dieren zoals grote katachtigen, en dieren die bijvoorbeeld ernstig bedreigd worden en onder internationale verdragen vallen, zouden dan beschermd worden.
Afgedankte exotische dieren
Al sinds ik bij AAP werk, stromen jaar in jaar uit vele honderden, soms zelfs duizenden verzoeken binnen om afgedankte exotische dieren op te vangen. Zoals de servals die er zo lief uitzien, maar in werkelijkheid wilde roofdieren blijken te zijn: ze krabben gezinsleden en visite, worden niet zindelijk en sproeien het hele huis onder waardoor stankoverlast ontstaat. En de suikereekhoorns die, omdat het nachtdieren zijn, toch niet zo leuk blijken als het leek op TikTok. Het zijn zomaar twee voorbeelden die ik in mijn werk tegenkom en waar keer op keer dezelfde waarheid achter schuilt: wilde dieren zijn níét geschikt om als huisdier te houden. Ze zijn simpelweg niet aangepast aan het leven met de mens. Hun natuurlijke gedrag en behoeften zijn niet te combineren met een gekooid leven zonder professionele verzorging.
Gedragsproblemen
Voor veel mensen is dit probleem onzichtbaar, maar de omvang is groter dan je wellicht zou verwachten. Van de maar liefst 314 soorten zoogdieren die aantoonbaar werden gehouden in Nederland, werden uiteindelijk slechts dertig soorten geschikt bevonden door experts. Over alle andere soorten concludeerden ze dat het houden onaanvaardbare risico’s met zich meebrengt.
Ik zie dagelijks dieren die zwaar hebben geleden in een huiskamer of achtertuin. We zien gedragsproblemen: ze likken zichzelf bijvoorbeeld helemaal kaal of lopen eindeloos kleine rondjes in hun verblijf. Veel dieren kregen verkeerde voeding, waardoor hun botten zijn vergroeid of ontzettend broos zijn. Sociale dieren zijn in hun eentje verkocht en kwijnden weg van eenzaamheid. Ook eigenaren die met beste bedoelingen hun bijzondere dier een mooi leven denken te geven, komen vroeg of laat tot de conclusie dat het anders is dan een hond, kat of konijn. Dierenartsen zien het ook niet altijd; zij zijn vaak niet geschoold in de soorteigen behoeften van exotische diersoorten. Wat is het ons waard om een bijzonder huisdier te hebben, als het dier er zelf zo onder lijdt?
Gevaarlijk
Wat men ook niet altijd beseft is dat exotische huisdieren ronduit gevaarlijk kunnen zijn voor onszelf, onze omgeving en andere dieren. Sommige dieren zijn levensgevaarlijk door hun klauwen en tanden, anderen kunnen ziekten overdragen. Als een exotisch dier in de natuur wordt gedumpt, kan dit leiden tot invasieve exoten zoals de wasbeer. Hier worden inheemse dieren de dupe van wat de biodiversiteit bedreigt.
Positieflijst als oplossing
Al die problemen worden voorkomen met een positieflijst die een goede verdeling maakt tussen diersoorten die geschikt zijn of ongeschikt zijn om particulier te houden. Samen met talloze andere dierenwelzijnsorganisaties pleit AAP dus voor het behouden van deze aanpak die dierenwelzijn, volksgezondheid en biodiversiteit preventief beschermt.
De Huis- en Hobbydierenlijst is een stap vooruit in onze omgang met dieren. Ze worden hierdoor niet langer onderworpen aan modegrillen die elkaar steeds sneller opvolgen sinds de opkomst van social media. Een stap terug, dat kunnen exotische dieren, dierenwelzijnsorganisaties en wij als maatschappij ons niet veroorloven.
Bioloog drs. Eva Schippers
Hoofd Opvang & Rehabilitatie
Dit opiniestuk is op 30 juli 2025 gepubliceerd in de Volkskrant.
